استویا, دمنوش گیاهی, رژیم, شیرین‌کننده, کبد چرب
کبد چرب، دمنوشهای گیاهی و استویا
خرداد
راه‌های زیادی برای پیشگیری و کنترل بیماری کبد چرب وجود دارد، از جمله استفاده از انواع دمنوشهای گیاهی، رعایت برخی از رژیم‌های غذایی، مصرف استویا بجای شکر و انجام فعالیت‌های ورزشی به کنترل این بیماری کمک می‌کند.
تنها همین چند سال پیش و زمانی که یکی از نزدیک‌ترین دوستانم را به دلیل مشکلات مربوط به کبدش، از دست دادم، این ضرب المثل که «پیشگیری بهتر از درمان است» برایم واقعا معنا پیدا کرد. خوب به خاطر دارم که از دکترها شنیده بود که متاسفانه درمان مشخص و دارویی معین برای وضعیت او وجود ندارد و حتا به او پیشنهاد و توصیه کرده بودند تا از طب سنتی کمک بگیرد. فکر می‌کنم همین چند سطر برای درک اهمیت موضوع پیشگیری از بیماری کبد چرب کافی باشد.
در این مقاله قصد داریم تعدادی از دمنوشهای مفید برای پیشگیری و کنترل بیماری کبد چرب را معرفی کنیم.
کبد یا جگر چیست؟
«کبد» یا «جگر» که به انگلیسی( Liver) گفته می‌شود، بزرگترین غده در بدن انسان است که در فعالیت‌های سوخت‌وساز بدن مانند گوارش و در سم‌زدایی نقش اصلی را دارد.
رنگ کبد، قهوه‌ای مایل به قرمز است و با چهار لب نابرابر از نظر شکل و اندازه می‌باشد. و اندامی صاف، صورتی-قهوه‌ای و مثلثی شکل است. جگر بزرگترین اندام داخلی و بزرگترین غده در بدن انسان است. محل این اندام در یک چهارم بالایی حفره شکمی بوده، و درست زیر دیافراگم قرار دارد.
تمام خون دستگاه گوارش توسط سیاهرگ جمع‌آوری شده و وارد کبد می‌شود و تمام مواد جذب شده از لوله‌ی گوارشی از کبد عبور می‌کنند. از دیگر عملکردهای کبد به دام انداختن سموم و تصفیه‌ی آنها با تبدیل کردن‌شان به مواد بی‌ضرر است.
در واقع، این کبد است که سوخت و ساز (متابولیسم) داروها را در بدن بر عهده دارد. مشارکت در خون‌سازی (در دوره‌ی پیش از تولد) و مقاومت در برابر عفونت‌ها، فراهم ساختن سریع انرژی در هنگام ضرورت، ذخیره‌ی آهن و… از دیگر فعالیت‌های کبد است.
هنگامی که گلوکز خون بعد از صرف یک وعده غذا تا غلظت زیادی بالا می‌رود میزان ترشح انسولین نیز افزایش می‌یابد و در حدود دو سوم گلوکز جذب شده از روده بلافاصله به گلیکوژن تبدیل شده و در کبد، ذخیره می‌شود. در طی ساعت‌های بعد که غلظت گلوکز خون، و نیز انسولین کاهش می‌یابد، کبد، گلیکوژن را تجزیه و به گلوکز تبدیل می‌کند. این تنظیم در بیماران با اختلالات کبدی تقریباً غیرممکن است.
کبد چرب
انباشته شدن چربی در سلول‌های کبدی به التهاب این سلول‌ها منجر شده و چربی در کبد رسوب کرده و موجب بروز کبد چرب می‌شود. در ۱۰۰ گرم وزن کبد پنج گرم چربی وجود دارد، ولی اگر مقدار چربی بیش از پنج درصد وزن کبد شود، به این حالت «کبد چرب» گفته می‌شود.
هر گونه آسیب دیدگی به کبد می‌تواند باعث ایجاد مشکل در بدن شود. در صورت از بین رفتن کل کبد ادامه‌ی حیات امکان پذیر نیست، اما وجود ۱۰-۲۰ درصد از کل کبد برای بدن کافی است.
عوامل ابتلا به کبد چرب
از مهم‌ترین عوامل ابتلا به کبد چرب، مصرف مواد و نوشیدنی‌های الکلی‌ست ولی موارد دیگری نیز وجود دارد که در درجه‌ی دوم اهمیت قرار می‌گیرند که به شرح زیر می‌باشد:
۱- چاقی یا اضافه وزن
۲- عوامل ارثی و ژنتیکی
۳- عوارض دارویی
۴- دیابت نوع ۲ یا مقاومت به انسولین
۵- کاهش وزن سریع و نامشخص
۶- چربی خون بالا
۷- ابتلا به سندرم متابولیک
علایم کبد چرب
بیماری کبد چرب اصولاً در مراحل اولیه‌ی ابتلا نشانه‌های آشکاری ندارد، اما در وضعیت‌های پیشرفته بیماری احتمال بروز این علایم در فرد وجود دارد
۱- احساس پر بودن در قسمت میانی یا فوقانی راست شکم
۲- خستگی شدید
۳- سردرگمی ذهنی
۴- ضعف و سستی بدن
۵- از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
۶- تورم شکم و ران و پا
۷- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
۸- دردهای شکمی
۹- حالت تهوع
انواع کبد چرب
بیماری کبد چرب زمانی به وجود می‌آید که چربی اضافی در سلول‌های کبد جمع شود و ۵ الی ۱۰ درصد از کل وزن کبد را تشکیل دهد. شرایطی مانند سوءمصرف الکل، دیابت، کلسترول بالا و چاقی خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را افزایش می‌دهد. بیماری کبد چرب، یک وضعیت خاموش است با علائم خفیف مثل خستگی، کاهش وزن و ضعف همراه است.
بیماری کبد چرب به صورت کلی، به دو دسته تقسیم می‌گردد:
کبد چرب الکلی
این نوع کبد چرب با تجمع چربی‌ها بر اثر مصرف زیاد الکل و نوشینی‌های الکلی بوجود می‌آید. مصرف بیش از دو لیوان مشروات الکلی برای آقایان، و همچنین یک لیوان برای خانم‌ها، به طور روزانه احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب را به شدت افزایش می‌دهد.
کبد چرب غیر الکلی
در این نوع بیماری، چربی جمع شده در داخل کبد حاصل از مصرف و نوشیدن الکل و نوشیدنی های الکلی نیست و بر اثر موارد دیگر این تجمع اتفاق می‌افتد..
بهبود کبد چرب با دمنوش گیاهی
به طور کلی بیماری کبد چرب درمان مشخصی ندارد اما به کمک درمان‌های گیاهی که شامل دمنوشهای گیاهی و محصولات طبیعی می‌باشد و همچنین با رعایت برخی از رژیم‌های غذایی و انجام فعالیت‌های ورزشی می‌توان به کنترل این بیماری کمک کرد.
از جمله دمنوش‌هایی که برای درمان و پیشگیری بیماری کبد چرب در نظر گرفته می‌شود؛ عبارت‌اند از:
۱- چای سبز
۲- دمنوش رازیانه
۳- دمنوش بادرنجبویه
۴- دمنوش زردچوبه
۵- چای قاصدک
۶- دمنوش زرشک
۷- دمنوش زنجبیل
۱- دمنوش زرشک برای بهبود کبد چرب
زرشک سرشار از «بربرین»، «اکسیاکونتئین» و«بربامین» می‌باشد. همچنین دارای «اسیدمالیک»، «اسید تارتاریک» و مقدار کمی «پکتین» است.
زرشک منبعی از رنگدانه‌های غذایی است. این میوه دارای ویتامین c نیز می‌باشد و یکی از گیاهان دارویی‌ست که در درمان برخی بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مصرف دمنوش زرشک به بهبود کبد چرب کمک می‌کند.
کبد چرب به علت چاقی، کم‌تحرکی و یا حتی مصرف داروهای آسیب‌زننده به کبد ایجاد می‌گردد، می‌توان از میوه و دمنوش زرشک برای رفع این چربی‌های بیماری‌زا از کبد استفاده کرد و سلامتی را به این عضو حیاتی بدن بازگرداند.
وقتی کبد چرب می‌شود یعنی میزان سموم انباشته‌شده در این عضو بدن، خیلی بیشتر از میزان قابل تحمل آن بوده و این عضو حیاتی قادر نیست عملکردی صحیح داشته باشد و با مصرف دمنوش زرشک می‌توان به خوبی کبد را سم‌زدایی کرده و به وضعیت مناسب جسمی دست یافت.
می‌توانید برای تهیه دمنوش زرشک ، دانه‌های زرشک را به صورت تازه در فصل پاییز تهیه کنید. اگر زرشک تازه نداشتید می‌توانید از زرشک خشک استفاده کنید. برای تهیه دمنوش زرشک به ازای هر نفر دو قاشق زرشک را همراه دو لیوان آب جوش در ظرف مورد نظر بریزید. اجازه دهید تا برای مدتی بماند تا دم بکشد و رنگ بگیرد. البته این دمنوش ترش است و بهتر است، کمی شیرین کننده‌ی استویا که خود دارای خواص فراوان برای کبد می‌باشد، به ان اضافه کرده و سپس،میل کنید. برای تاثیر بهتر روزانه ۳ تا ۴ لیوان از این دمنوش را میل کنید.
۲- دمنوش زنجبیل و بهبود کبد چرب
یکی دیگر از شیوه‌های کاهش جذب چربی در جریان گردش خون و اندام‌های داخلی گنجاندن زنجبیل در برنامه غذایی هفتگی است. افرادی که در طول هفته ۲ تا ۳ بار زنجبیل استفاده می‌کنند، می‌توانند از خواص درمانی آن در افزایش میزان متابولیسم و سوخت و ساز، آن را بعد از صرف وعده‌های غذایی میل کنید. زنجبیل توان سم زدایی کلیه‌های شما را افزایش می‌دهد. باعث کاهش التهاب می‌شود و سطح آنتی اکسیدان‌های طبیعی کلیه را بالا خواهد برد. این گیاه فیبروز را کاهش می‌دهد و بافت سالم‌تر کلیه را به دنبال خواهد داشت. زنجبیل از کلیه‌ها و کبد در برابر فلزات سنگین مراقبت می‌کند. «کادمیم» یکی از این فلزات است که می‌تواند باعث تغییر ژنتیکی و بالا رفتن ریسک ابتلا به سرطان شود.
مصرف دمنوش زنجبیل در کنترل بیماری‌های کبد به ویژه کبد چرب موثر است. این دمنوش می‌تواند به کاهش جذب چربی در اطراف کبد کمک کرده و مانع از ابتلای افراد مستعد به این بیماری شود. دانشمندان هنوز متوجه نشده‌اند که زنجبیل چطور مانع از جمع شدن چربی در کبد می‌شود؛ اما چیزی که واضح است کمک این گیاه به پیشگیری از کبد چرب در افراد است.
افرادی که در طول هفته ۲ تا ۳ بار دمنوش زنجبیل استفاده می‌کنند، می‌توانند از خواص درمانی آن در افزایش میزان متابولیسم و سوخت و ساز بدن و درمان کبد چرب بهره‌مند شوند. مصرف دمنوش زنجبیل یا ماست کم‌چرب حاوی زنجبیل به ویژه در وعده‌هایی که غذای چرب خورده‌اید بسیار اهمیت دارد.
برای تهیه دمنوش زنجبیل، ریشه زنجبیل خرد شده را داخل صافی قوری یا لیوان دمنوش بریزید. آب جوش را اضافه کنید و منتظر بمانید تا برای چند دقیقه دمنوش دم بکشد و در انتها، کمی شیرین کننده‌ی استویا به دمنوش خود اضافه کرده و میل نمایید.
۳- دمنوش زردچوبه و بهبود کبد چرب
زردچوبه سرشار از آنتی اکسیدان‌ها است. زردچوبه از انباشته شدن چربی جلوگیری می‌کند همچنین توانایی بدن را برای هضم چربی‌ها بهبود می‌بخشد به طوری که از تجمع آنها در کبد جلوگیری می‌کند.
درمان کبد چرب با زردچوبه به خاطر تأثیر زردچوبه در کاهش میزان کلسترول خون، توصیه می‌شود، اگرچه همچنان تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.
محققان دانشگاه «سنت لوئیس» آمریکا، اخیرا از تأثیر زردچوبه بر کنترل بیماری کبد چرب در افراد چاقی که به این بیماری مبتلا هستند خبر داده‌اند.
بر اساس این تحقیقات مشخص‌شده است، افرادی که از زردچوبه به عنوان یک چاشنی در برنامه غذایی روزانه خود استفاده می‌کردند و می‌کنند، کبد مقاوم‌تری در برابر ابتلا به بیماری کبد چرب دارند و احتمال ذخیره شدن ذرات چربی در کبد آنها به مراتب کمتر است.
برای تهیه دمنوش زردچوبه،۴ پیمانه آب را به جوش بیاورید، یک قاشق مرباخوری پودر زردچوبه و یک قاشق مرباخوری پودر زنجبیل به آن اضافه کنید و بگذارید به مدت ۱۰دقیقه روی شعله کم بجوشد. دمنوش آماده شده را از صافی رد کنید، و با کمی پودر شیرین کننده‌ی استویا و لیموترش که طعم آن‌را کمی تغییر می‌دهد میل کنید.
۴- دمنوش رازیانه و بهبود کبد چرب
گیاه رازیانه یک گیاه فوق العاده است که برای بهبود پاکسازی کبد چرب مفید بوده و مستقیما بر سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارد.
این گیاه ادرارآور بوده و جریان ادرار را افزایش می‌دهد و پاکسازی خون و کبد چرب را بهبود می‌بخشد. به همین دلیل دمنوش رازیانه برای کبد چرب یک پاک کننده کبد بسیار قوی است که حاوی ویتامین‌های A، B، C، D و مواد معدنی شفابخش مختلفی است.
از آنجا که این گیاه حاوی «استروژن» است که برای کمک به گوارش و سم زدایی مانع اسپاسم عضلانی می‌شود، در نتیجه پاکسازی گوارشی را تحریک می‌کند. دمنوش رازیانه به خاطر خاصیت دیورتیک و ادرار آوری‌اش کلیه‌ها و کبد را سالم نگاه می‌دارد و باعث خروج مواد سمی و مضر از آنها می‌گردد.
برای تهیه دمنوش رازیانه، دو قاشق چای‌خوری دانه رازیانه را به همراه مقداری شیرین کننده‌ی استویا و سه لیوان آب جوش در یک قوری ریخته و بعد از مدت ۱۵ دقیقه که بر روی حرارت غیر مستقیم دم کشید، میل نمایید.
تاثیر عصاره گیاه استویا در کاهش علائم بیماری کبد چرب
در بیماری کبد چرب غیرالکلی، کبد بیش از ۵ درصد چربی تولید می‌کند. در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد که می‌تواند منجر به سیروز کبدی و سرطان کبد شود. از جمله فاکتورهای پرخطر این بیماری، چاقی و مصرف زیاد مواد قندی است.
پژوهشگران بیمارستان کودکان واقع در شهر لس آنجلس آمریکا، با مطالعه بر روی موش‌ها دریافتند جایگزینی شکر با شیرین کننده استویا می‌تواند به مقابله با این بیماری کمک کند. آنها دریافتند عصاره استویا که یک شیرین کننده فاقدکالری و ۲۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر است، می‌تواند علائم بیماری کبدچرب را کاهش دهد. این محققان دریافتند عصاره استویا موجب کاهش میزان گلوکز و بهبود حساسیت انسولین در موش‌ها شد که نشان می‌دهد این ترکیب می‌تواند به تنظیم قندخون کمک کند. استویا همچنین موجب بهبود چندین نشانه بیماری کبد چرب از جمله میزان کلی چربی و ایجاد زخم در کبد می‌شود.
با توجه به آن‌چه که محققان اخیرا درباره‌ی شیرین کننده‌ی استویا دریافته‌اند، می‌توانید به هر کدام از دمنوشهای معرفی شده در این مقاله که می‌خواهید، استویا اضافه نمایید و علاوه بر بهبود طعم و مزه‌ی دمنوش خود، خواص و فواید بیش‌تری برای کبد خود را تضمین نمایید.
برای آگاهی از نکات مهم و کلیدی در مورد انتخاب و خرید استویا به اینجا مراجعه نمایید.
کاری از تیم رسانه اهدا دارو؛