نقش بربرین موجود در زرشک در درمان دیابت نوع ۲

در این مقاله به بررسی نقش بربرین موجود در زرشک در درمان دیابت نوع ۲ خواهیم پرداخت. دیابت قندی یکی از شایع ترین بیماری‌های مزمن است و به سه نوع اصلی دیابت نوع ۱ یا جوانان و دیابت نوع ۲ یا بزرگسالان و دیابت حاملگی تقسیم می‌شود که حداقل ۲۸۵ میلیون نفر در سطح جهان مبتلا به دیابت نوع ۲ (T2DM) هستند.

این بیماری در نتیجه تعامل بین فاکتورهای وراثتی و محیطی به وجود می‌آید و در حالی که عوامل خطر این بیماری مانند: سن، قومیت و ژنتیک قابل کنترل نیستند، باید به گونه‌ای دقیق عوامل محیطی از جمله عدم تحرک، سبک زندگی و رژیم غذایی سازماندهی شود تا شیوع دیابت را مهار کند.

امروزه استفاده از گیاهان با خواص عملکردی (مانند زرشک) به صورت شگفت انگیزی می‌توانند به عنوان منبعی برای اقدامات کنترلی دیابت نوع ۲ و کاهش اثرات این بیماری در جمعیت در نظر گرفته شوند و همچنین نقشی کمک‌کننده در رفع محدودیت‌های استراتژی‌های فعلی دارویی داشته باشند.

ما در کارخانه اهدادارو با توجه به تحقیقات گسترده و نقش چشمگیر زرشک در درمان و کنترل انواع بیماری‌ها خصوصا دیابت، اقدام به تولید دمنوش مخلوط زرشک کرده‌ایم که نه تنها در جهت استفاده راحت از زرشک در جهت درمانی بلکه به عنوان یک نوشیدنی خوش طعم و ارزان قابل دسترس خواهد بود.

از آن‌جا که معتقدیم علم بر بیماری می‌تواند در جهت پیشگیری و کنترل آن به بیماران کمک قابل توجهی کند، در این مقاله سعی بر این داریم که گوشه‌ای از تحقیقات و نقش دقیق ماده عملکردی موجود در زرشک یعنی بربرین را در بدن و افراد مبتلا به دیابت بررسی کنیم.

دیابت

دیابت ملیتوس (DM)، که معمولاً به عنوان دیابت شناخته می‌شود، گروهی از اختلالات متابولیکی است که با قند خون بالا در طی مدت طولانی مشخص می‌شود. علائم قند خون بالا شامل تکرر ادرار، افزایش تشنگی و افزایش گرسنگی است.

در صورت عدم درمان، دیابت می‌تواند عوارض بسیاری ایجاد کند. عوارض حاد می‌تواند شامل کتواسیدوز دیابتی و یا مرگ باشد. علاوه براین عوارض طولانی مدت جدی شامل بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی، بیماری مزمن کلیه، زخم پا و آسیب‌دیدگی چشم‌ها است.

عوارض دیابت

دیابت به این دلیل ایجاد می‌شود که پانکراس به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند، یا سلول‌های بدن به درستی به انسولین تولید شده پاسخ نمی‌دهند.

انواع دیابت

۳ نوع اصلی از دیابت وجود دارد:

دیابت نوع ۱ یا “دیابت وابسته به انسولین” (IDDM) یا “دیابت جوانان”:

در نتیجه عدم تولید انسولین به میزان کافی، به دلیل از بین رفتن سلول‌های بتا پانکراس ایجاد می‌شود. از بین رفتن سلول‌های بتا با واکنش خود ایمنی ایجاد می‌شود که علت این پاسخ خود ایمنی می‌تواند به دلیل عوامل ژنتیکی و فیزیولوژی بدن و یا فاکتورهای محیطی باشد.

دیابت نوع ۲

یا “دیابت غیر وابسته به انسولین” (NIDDM) یا “دیابت بزرگسالان”:

این نوع دیابت با مقاومت به انسولین شروع می‌شود، شرایطی که سلول‌ها در آن قادر به پاسخگویی صحیح به انسولین نیستند. با پیشرفت بیماری، کمبود انسولین نیز ممکن است ایجاد شود و این بیماران نیاز به تزریق انسولین نیز پیدا خواهند کرد. شایع‌ترین علت، ترکیبی از وزن بیش از حد بدن و عدم ورزش کافی است.

دیابت حاملگی

دیابت حاملگی سومین شکل اصلی است و هنگامی رخ می‌دهد که زنان باردار بدون سابقه قبلی دیابت، میزان قند خون بالایی دارند.

مدیریت دیابت

مدیریت دیابت به نگه داشتن سطح قند خون در حد طبیعی تمرکز دارد. این امر معمولاً با تغییر رژیم غذایی، ورزش، کاهش وزن و استفاده از داروهای مناسب انجام می‌شود.

جلوگیری از مصرف دخانیات، کنترل فشار خون، حفظ مراقبت مناسب از پا و مراقبت از چشم برای افراد مبتلا به این بیماری مهم است.
تغییر در رژیم غذایی به عنوان یکی از مهمترین فاکتورها در مدیریت و کاهش عوارض این بیماری می‌تواند شامل مصرف مواد غذایی با میزان کربوهیدرات پایین و استفاده از غذاها و نوشیدنی‌های گیاهی است که دارای خواص دارویی و عملکردی ضد دیابتی و کاهش دهنده قند خون هستند.

دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ (T2DM) یکی از مهمترین تهدیدات برای بهداشت عمومی جهانی در قرن بیست و یکم است و خطر ابتلا به مرگ زودرس فرد را دو برابر می‌کند.

T2DM به تنهایی حداقل ۹۰٪ از کل موارد تشخیص داده شده دیابت را تشکیل می‌دهد که ۸/۸ درصد از جمعیت بالغ را شامل می‌شود و ابتلا به آن در بین زنان و مردان برابر است. بسیاری از محققان بر این عقیده‌اند که برآورد جهانی ۲۸۵ میلیون مورد از این بیماری ممکن است تا سال ۲۰۳۰ تقریباً دو برابر شود.

فرضیه این است که کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، با تغییرات سریع سنتی در رژیم غذایی و سبک زندگی، در معرض خطر اپیدمی دیابت نوع ۲ تا سال ۲۰۳۰ هستند و بر این اساس، آگاهی عمومی از عوامل و اثرات این بیماری و نحوه مدیریت آن می‌تواند در پیشگیری و بهبود مبتلایان، بسیار مفید و تاثیرگذار باشد.

فاکتورهای خطر برای دیابت 

• استعداد ژنتیکی
• سن
• اضافه وزن / چاقی
• عدم تحرک و سبک زندگی بی‌تحرک
• مصرف سیگار و مصرف الکل
• رژیم غذایی ( الگوهای رژیم غذایی به طور مداوم با خطرات دیابت نوع ۲ رابطه مستقیم دارند حتی وقتی سایر عوامل سبک زندگی تحت کنترل باشند. )

بعضی از رژیم‌های غذایی ممکن است سرشار از گیاهانی با خواص عملکردی باشند که می‌توانند در فعالیت آنزیم‌های درگیر در متابولیسم گلوکز دخالت کنند.

یکی از این گیاهان با اثرات و نتایج  بسیار شگفت‌انگیز زرشک است که به صورت خوراکی، نوشیدنی و دمنوش، قابل دسترس است. در ادامه این بررسی، ما ترکیبات عملکردی و ویژگی‌های مواد مغذی زرشک را خلاصه می‌کنیم. 

زرشک و خواص آن

گیاهان خوراکی وحشی در بیشتر کشورها یافت می‌شوند و از آن‌ها به عنوان غذا، فیبر، سوخت‌های زیستی و دارو استفاده می‌شود.

بسیاری از گیاهان خوراکی وحشی دارای خواص دارویی و تأثیرات مثبت بر سلامت انسان هستند. طبق مطالعات اخیر، زرشک یکی از گیاهان منحصر به فرد است که ترکیبات عملکردی متفاوتی دارد.
barberries، که معمولاً با عنوان زرشک شناخته می‌شود، متعلق به خانواده Berberidaceae و کلاس Algan است. این خانواده دارای ۱۲ جنس و بیش از ۶۶۶ گونه است.

در بیشتر کشورها، زرشک انواع مختلفی از جمله دانه‌دار و بدون دانه، دارد. نوع دانه‌دار معمولاً به عنوان پوشش گیاهی طبیعی و در مناطق کوهستانی برای محافظت از خاک در برابر فرسایش یا تزئینات مورد استفاده قرار می‌گیرد و گاهی میوه‌های آن‌ها خوراکی است.

نوع بدون دانه بعنوان میوه خشک شده و افزودنی غذایی در بسیاری از کشورها مانند ایران استفاده می‌شود. ایران به عنوان بزرگترین تولید کننده زرشک بدون دانه، با تولید سالانه بیش از ۵۰۰۰ تن،۹۵٪ زرشک سراسر جهان را تولید می‌کند.
زرشک به طور گسترده در سراسر جهان پخش می‌شود و به عنوان یک گیاه با ارزش شناخته می‌شود. گیاهان زرشک دارای میوه، گل، برگ، ساقه و ریشه هستند. همه این قسمت‌ها حاوی ترکیبات بسیار مهمی مانند آنتوسیانین‌ها، آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، ترکیبات فنلی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و غیره هستند که سالهاست در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این ترکیبات تأثیر چشمگیری بر سلامت انسان داشته و در تسکین تب، درمان اسهال و استفراغ، مشکلات کبدی و عروقی، بیماری‌های چشمی، زردی، روماتیسم، استفراغ در دوران بارداری، سنگ کلیه و کیسه صفرا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
زرشک در صنایع غذایی نقش‌های مختلفی را ایفا می‌کند، به عنوان مواد افزودنی غذایی در سس‌ها یا محصولات غذایی مانند لواشک، نوشیدنی‌ها، دسرها، ژله‌ها و یا به صورت دمنوش مورد استفاده قرار می‌گیرند که تأثیراتی در ایجاد طعم و رنگ بهینه محصولات دارند.

دمنوش  زرشک در طب سنتی کاربردهای زیادی دارد. از جمله محافظت در برابر کولیت، درمان التهاب حاد و مزمن، تأثیر بر انقباض قلب، درمان فشار خون بالا، مشکلات کبد، قلب، شریان، معده، جلوگیری از خونریزی مزمن و مشکلات عصبی مانند تشنج و صرع. زرشک همچنین برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در بدن انسان نیز کاربرد دارد.

میوه زرشک شامل کاروتنوئیدها، فلاونوئیدها، ترکیبات فنولیک، آنتوسیانین‌ها و برخی از آلکالوئیدها است. همچنین مواد معدنی مختلفی در میوه‌های زرشک مانند Ca، Fe ، K ، P و Na وجود دارد.

غلظت K (پتاسیم) در میوه زرشک نسبت به سایر مواد معدنی بیشتر است. در نتیجه مصرف این میوه می‌تواند کمبود این املاح را در بدن جبران کند.
با توجه به فواید زرشک، این گیاه در صنایع مختلف بخصوص در داروسازی استفاده می‌شود. یکی از مهمترین ترکیبات گیاه زرشک، بربرین است که در قسمت‌های مختلف آن وجود دارد.
مطالعات می‌دهند که بربرین موجود در زرشک باعث کاهش کلسترول و قند خون می‌شود و می‌تواند به جلوگیری از آلزایمر و بیماری‌های نئوپلاستیک کمک کند. علاوه بر این، بربرین دارای خواص ضد میکروبی، ضد قارچی و آنتی اکسیدانی نیز هست.

بربرین

در میان گیاهان دارویی، (Berberine) بربرین یک نمک آمونیوم چهارم از گروه آلکالوئیدهای ایزوکوئینولین با فرمول شیمیایی +C20H18NO4 و جرم مولی ۳۳۶.۳۶۱۲۲ گرم بر مول است که در گونه‌های Berberis یافت می‌شود.

طب مدرن تأیید کرده است که بربرین دارای فعالیت‌های دارویی است. مانند:

• ضد میکروبی
• ضد ویروسی
• ضد درد، ضد تب و ضد التهاب
• توانایی در کاهش میزان چربی
• اثرات محافظتی بر نارسایی احتقانی قلب، آریتمی قلبی و فشار خون بالا
• عمل به عنوان یک تعدیل کننده اتوفاژی برای تنظیم شرایط فیزیولوژیک و آسیب شناسی و کاهش مقاومت دارو در درمان سرطان
• دارای اثرات مهاری روشن بر سرطان‌های مختلف از جمله سرطان روده بزرگ، سرطان ریه، سرطان تخمدان، سرطان پروستات، سرطان کبد و سرطان گردن رحم
• افزایش متابولیسم چربی و گلوکز
•  

طبق تحقیقات گوارینو و همکاران (۲۰۱۷) اثرات بربرین در ترکیب با silymarin بر چربی شکمی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ (T2DM) بررسی شد.

در مجموع ۱۳۶ بیمار چاق مبتلا به T2DM و سندرم متابولیک انتخاب شدند و پس از ۶ ماه نتایج درمانی نشان داد که مقاومت به انسولین، HDL و LDL ، تری گلیسیرید، اسید اوریک، BMI ، دور کمر، نسبت دور کمر به لگن و چربی شکم به طرز چشمگیری بهبود یافت که این نشان‌دهنده توانایی بربرین در درمان دیابت نوع ۲ و اختلالات متابولیکی است.

نقش بربرین در دیابت

دیابت نوع ۲ نوعی اختلال متابولیکی مرتبط با قند با مکانیسم‌های پیچیده است. فعالیت‌های ضد قند بالای خون ( هایپرگلایسمی) بربرین ابتدا در سال ۱۹۸۶ مشاهده شد.بربرین متابولیسم گلوکز را احتمالاً از طریق مکانیسم‌ها و مسیرهای سیگنالی متعددی تنظیم می‌کند.

مانند افزایش حساسیت به انسولین، فعال کردن مسیرAMPK ، تعدیل میکروبیوتای روده، مهار کردن گلوکونوژنز در کبد، تحریک گلیکولیز در سلولهای بافت محیطی، افزایش پروتئین GLP-1 (glucagon-like protein-2) روده ، تنظیم افزایش بیان mRNA گیرنده LDL کبدی و افزایش انتقال دهنده گلوکز

انسولین 

گیرنده انسولین ( InsR)  یکی از مهمترین عوامل ایجاد کننده مقاومت در برابر انسولین است نقص در بیان یا عملکرد InsR باعث مقاومت به انسولین و دیابت قندی می‌شود.

بربرین در واقع InsR را در بافت محیطی در انسان تنظیم کرده و قند خون را در بیماران T2DM کاهش می‌دهد. به نظر می‌رسد مکانیسم اصلی بربرین در کاهش قند خون تنظیم افزایش بیان InsR است.

در بافت‌های مصرف کننده گلوکز، مانند چربی یا سلول‌های کبد یا ماهیچه، بربرین با افزایش (GLUT-4  انتقال دهنده گلوکز) و مهار RBP-4 (پروتیین متصل شونده به رتینول) سلول‌ها را به نفع جذب گلوکز تحت تأثیر قرار می‌دهد و سبب کاهش قند خون می‌شود.

بربرین گلیکولیز را با فعال‌سازی AMPK (پروتئین کیناز فعال شده با آدنوزین مونوفسفات) تحریک می‌کند و سبب کاهش قند خون می‌شود. AMPK به عنوان یک ناظر بر سطح انرژی سلولی عمل می‌کند، بنابراین از بروز اختلالات متابولیکی جلوگیری می‌کند.

 بربرین با مهار اکسیداسیون میتوکندری و افزایش نسبت AMP / ATP  و همینطور به نظر می‌رسد با  فسفوریلاسیون زیر واحد AMPK  𝛼، سبب فعالسازی AMPK  می‌شود. همچنین بر اهداف مولکولی PPARγ و فسفوریلاسیون IRS-1 تأثیر می‌گذارد و سرانجام منجر به کاهش مقاومت به انسولین می شود.
بربرین ممکن است باعث افزایش قابل توجه ترشح GLP-1 شود، بنابراین باعث ترشح انسولین و بهبود عملکرد سلول‌های بتا در پانکراس می شود. گیرنده‌های GLP-1 نقش مهمی در بقای سلول‌های جزایر پانکراس دارند.

با فعال شدن آن‌ها، آدنیلیل سیکلاز فعال می‌شود و cAMP تولید می‌شود در نتیجه منجر به فعال شدن مسیرهای پیام رسان دوم و بسته شدن کانال‌های KATP (کانال‌های پتاسیم وابسته به ATP) و افزایش پتاسیم داخل سلولی می‌شوند.

با دپلاریزه شدن سلول، هجوم کلسیم از طریق کانال‌های کلسیم وابسته به ولتاژ رخ می‌دهد. این افزایش داخل سلولی Ca ++ باعث تحریک مهاجرت و اگزوسیتوز گرانولهای انسولین می‌شود.

مکانیسم اثر بربرین 

کبد نقش مهمی در متابولیسم گلوکولیپید دارد، که در آن بربرین اثرات اصلی را برای تنظیم متابولیسم گلوکولیپید از طریق تنظیم فاکتورهای رونویسی داخل هسته‌ای اعمال می‌کند.

چندین فاکتور رونویسی وجود دارد که در سنتز گلیکوژن و لیپیدها شرکت می‌کنند،که شامل (FoxO1)، (SREBP1)، (ChREBP)هستند. مطالعات نشان می‌دهند که بیان این ۳ فاکتور رونویسی میتواند توسط بربرین کاهش یابد.

علاوه بر این، بربرین با مهار گلوکونوژنز کبدی (مسیر تولید کننده گلوکز) قند خون را به صورت مستقیم کاهش می‌دهد. عامل هسته‌ای کبدی ۴ آلفا  (HNF-4𝛼) می‌تواند گلوکونوژنز را مهار کند. تحقیقات نشان داده‌اند که بربرین ممکن است با افزایش بیان mRNA فاکتور HNF-4𝛼 گلوکونوژنز کبدی را مهار کرده و سبب کاهش قند خون شود.

مطالعات اخیر حاکی از آن است که بربرین می‌تواند یک عمل مستقیم بر متابولیسم کربوهیدرات در روده داشته باشد. بربرین با مهار فعالیت 𝛼 گلوکزیداز، جذب گلوکز روده را کاهش می‌دهد و سبب کاهش قند خون می‌شود.

𝛼 گلوکزیداز یک آنزیم روده‌ای برای هضم کربوهیدرات‌ها و تبدیل آن‌ها به مونوساکاریدها است و در نتیجه مهار این آنزیم سبب سرکوب هضم و جذب کربوهیدرات‌ها می‌شود.

بربرین موجود در زرشک در برابر داروهای خط اول دیابت

متفورمین Metformin و روزیگلیتازون rosiglitazone داروهای خط اول برای دیابت نوع۲ یا T2DM هستند. با این حال، برای بیماران با اختلال در عملکرد کبد توصیه نمی‌شوند.
محققان بربرین را یک گزینه بالقوه برای بیماران قند خون مبتلا به هپاتیت می‌دانند. در طی تحقیقات انجام شده عملکرد کبد بیماران هپاتیت بعد از درمان با بربرین بهبود یافته است.

در مقایسه با متفورمین و روزیگلیتازون، فعالیت بیشتری در کاهش سطح سرمی TG نشان داد و این نشان‌دهنده مزیت آن در کاهش قند خون و در متابولیسم لیپیدهاست.

نتیجه‌گیری:

در پایان این مقاله با توجه به مطالعات انجام شده در درمان با بربرین، این ماده طبیعی با افزایش متابولیسم چربی و گلوکز باعث کاهش قابل توجه سطح اسیدهای چرب و کاهش معنی‌دار غلظت گلوکز و لیپید (شامل قند ناشتا، HbA1c، کلسترول تام، تری گلیسیرید و (LDLمی‌شود و می‌توانیم این ماده طبیعی را گزینه بالقوه‌ای در درمان دیابت نوع ۲ در نظر بگیریم.
بر این اساس ما در کارخانه اهدادارو با توجه به مطالعات بسیار گسترده و ویژگی‌های منحصر به فرد زرشک در کاهش قندخون بیماران دیابتی و با توجه به اثرات ضد سرطانی، ضد میکروبی، ضد التهابی و تأثیر آن بر انقباض قلب، درمان فشار خون بالا و مشکلات کبد، تصمیم به تولید زرشک به صورت یک دمنوش خوش‌طعم گرفتیم تا این گیاه ارزشمند بتواند به صورت بسته‌بندی کوچک، قابل حمل، متفاوت و ارزان با آماده‌سازی آسان و سریع، به راحتی مورد استفاده قرار گیرد. برای اطلاع از ترکیبات دمنوش مخلوط زرشک و خرید می‌توانید به اینجا مراجعه کنید.
از اینکه همراه ما بودید سپاسگزاریم.

منابع

• Predisposing factors of type 2 diabetes mellitus and the potential protective role of native plants with functional properties,  Collise Njumea et al. , 2019
• Investigating functional properties of barberry species: an overview , Mozhdeh Sarraf et al. , 2019
• Berberine as a potential autophagy modulator ,Reza Mohammadinejad et al. , 2019
• A Natural Isoquinoline Alkaloid With Antitumor Activity: Studies of the Biological Activities of Berberine, Da Liu et al. , 2019
• Application of Berberine on Treating Type 2 Diabetes Mellitus, Bing Pang et al. , 2015

کاری از تیم رسانه اهدا دارو؛

برای دیدن لیست محصولات سلامتی شرکت اهدا دارو کلیک کنید.

   اهدا دارو، اهدای سلامتی