اسفرزه؛ خواص، عوارض جانبی و تداخلات دارویی

در این مقاله، با خواص اسفرزه، عوارض جانبی، احتیاطات لازم موقع مصرف، تداخلات آن با سایر داروها، موارد منع مصرف و میزان مصرف آن آشنا خواهید شد.

اسفرزه

اسفرزه یا پسیلیوم با نام علمی Plantago ovata گیاهی است که از پوسته (غلاف) دانه آن به‌عنوان ملین و نرم‌کننده مدفوع و کمک به کاهش کلسترول استفاده می‌شود. این گیاه که بنام اسفرزه بلوند معروف است، معمولا در هند و مدیترانه یافت می‌شود و دارای سطح بالایی از فیبر غذایی محلول است.
پوسته دانه اسفرزه در معده آب را جذب کرده و توده بزرگی را تشکیل می‌دهد. این توده باعث تحریک روده در افراد مبتلا به یبوست می‌شود. در افراد مبتلا به اسهال نیز می‌تواند باعث کاهش سرعت و حرکات روده شود. این توده همچنین می‌تواند میزان کلسترول جذب شده در بدن را کاهش دهد.
اسفرزه معمولاً به‌عنوان نرم‌کننده مدفوع در افراد مبتلا به یبوست و هموروئید استفاده می‌شود. همچنین برای اسهال، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، کلسترول بالا، بیماری قلبی و دیابت بکار می‌رود. اسفرزه برای بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز توسط مردم استفاده می‌شود، اما شواهد علمی معتبری برای تائید سایر مصارف وجود ندارد.

خواص اسفرزه (اثر بخشی و مصارف تائید شده)

یبوست: اسفرزه برای رفع یبوست موثر است. مصرف خوراکی اسفرزه، به‌‌تنهایی یا به‌‌صورت ترکیبی، می‌تواند یبوست را تسکین دهد و قوام مدفوع را بهبود بخشد.
بیماری قلبی: اسفرزه یک فیبر محلول است. خوردن غذاهای سرشار از فیبر محلول به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی کم‌چرب و کم‌کلسترول می‌تواند به پیشگیری از بیماری قلبی کمک کند. برای کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی، باید روزانه حداقل ۷ گرم پوسته دانه اسفرزه بخورید.
کاهش کلسترول یا چربی خون (لیپیدها) بالا: یکی دیگر از خواص اسفرزه کاهش کلسترول لیپوپروتئین کم‌چگالی (LDL یا “کلسترول بد”) در افراد مبتلا به کلسترول بالا  می‌باشد. اما به نظر می‌رسد در افراد مسن‌تر کمتر موثر باشد.
دیابت: مصرف خوراکی اسفرزه می‌تواند کنترل قند خون را در افراد مبتلا به دیابت بهبود بخشد. اما مشخص نیست که بتواند به پیشگیری از دیابت کمک کند.
اسهال: مصرف خوراکی اسفرزه به نظر می‌رسد بتواند علائم اسهال را کاهش دهد.
هموروئید: مصرف خوراکی اسفرزه به نظر می‌رسد بتواند باعث تسکین خونریزی و درد در افراد مبتلا به هموروئید شود.
سندرم روده تحریک پذیر (IBS): اختلال طولانی مدت روده بزرگ که باعث درد معده می‌شود را سندرم روده تحریک پذیر می‌گویند. مصرف خوراکی اسفرزه می‌تواند یبوست را تسکین دهد و درد معده و اسهال را در افراد مبتلا به این سندرم بهبود بخشد. برای اثربخشی، ممکن است نیاز باشد تا چهار هفته اسفرزه مصرف شود.
درمان عوارض جانبی داروی ارلیستات: داروی ارلیستات که با نام‌های تجاری (Xenical, Alli) عرضه می‌شود برای کاهش جذب چربی استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد مصرف خوراکی اسفرزه  با هر دوز داروی ارلیستات عوارض جانبی این دارو مانند نفخ، صدا و گرفتگی معده و لکه‌بینی روغنی را کاهش دهد.

عوارض جانبی

اسفرزه زمانی که با مایعات فراوان مصرف شود، احتمالاً برای اکثر افراد بی‌خطر است. به ازای هر ۳ تا ۵ گرم پوسته یا ۷ گرم دانه اسفرزه، باید حتما یک لیوان پر مایعات بنوشید. ممکن است باعث گاز معده، درد معده، اسهال، یبوست و حالت تهوع شود. بنابراین با دوز کمتر شروع کنید و دوز را به آرامی افزایش دهید تا خطر عوارض جانبی کاهش یابد. اسفرزه  زمانی که بدون مایعات کافی مصرف شود، احتمالاً ایمن نیست و ممکن است باعث خفگی یا انسداد دستگاه گوارش شود.

موارد منع مصرف

تومور روده بزرگ و رکتوم (آدنوم کولورکتال – تومور خوش‌خیم روده بزرگ): اسفرزه  ممکن است خطر رشد تومور جدید را در افراد دارای سابقه آدنوم کولورکتال افزایش دهد. افرادی که این بیماری را داشته‌اند، نباید اسفرزه مصرف کنند.
اختلالات گوارشی (GI): اگر به دلیل باریک شدن دستگاه گوارش، انسداد یا شرایطی مانند روده اسپاستیک که می‌تواند منجر به انسداد شود، مدفوع شما سفت شده است، نباید اسفرزه  مصرف کنید.
آلرژی: برخی از افراد ممکن است به اسفرزه حساسیت شدید داشته باشند. این حساسیت بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که در محل کار در معرض اسفرزه قرار گرفته‌اند. اگر به اسفرزه حساسیت دارید، از مصرف آن پرهیز کنید.
بیماری فنیل‌کتونوری: برخی از فرآورده‌های حاوی اسفرزه موجود دربازار با آسپارتام شیرین می‌شوند و بیماران مبتلا به فنیل‌کتونوری باید از مصرف آن اجتناب کنند.
اختلال در بلع: در صورت داشتن مشکل در بلع، از اسفرزه استفاده نکنید. اسفرزه ممکن است خطر خفگی را افزایش دهد.

تداخلات

تداخلات نسبتا مخاطره‌آمیز

داروی کاربامازپین (با نام تجاری تِگْرِتول): اسفرزه حاوی مقادیر زیادی فیبر است. فیبر می‌تواند میزان جذب داروی کاربامازپین را کاهش دهد و در نتیجه ممکن است اثر بخشی این دارو را نیز کاهش دهد.
لیتیوم: اسفرزه حاوی مقادیر زیادی فیبر است. فیبر می‌تواند میزان جذب لیتیوم بدن را کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، اسفرزه را حداقل یک ساعت پس از لیتیوم مصرف کنید.
متفورمین (با نام تجاری گلوکوفاژ): اسفرزه ممکن است میزان جذب متفورمین را در بدن تغییر دهد و در نتیجه ممکن است اثرات متفورمین را افزایش یا کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، اسفرزه را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف متفورمین، بخورید.
اولانزاپین (با نام تجاری زیپرکسا): اسفرزه حاوی مقادیر زیادی فیبر است. فیبر می‌تواند میزان جذب اولانزاپین را در بدن کاهش دهد و در نتیجه ممکن است اثربخشی داروی اولانزاپین را پایین آورد.

تداخلات کم‌خطر

دیگوکسین (با نام تجاری لانوکسین): اسفرزه فیبر بالایی دارد. فیبر می‌تواند باعث کاهش جذب و کاهش اثرات دیگوکسین شود. برای جلوگیری از این تداخل، دیگوکسین را یک ساعت قبل یا چهار ساعت بعد از اسفرزه مصرف کنید.
اتینیل استرادیول: اتینیل استرادیول نوعی استروژن است که در برخی از محصولات استروژن و قرص‌های ضد‌بارداری وجود دارد. اسفرزه ممکن است میزان جذب اتینیل استرادیول را کاهش دهد. اما این تداخل خیلی نگران کننده نیست.
داروهای خوراکی: اسفرزه حاوی مقادیر زیادی فیبر است. فیبر می‌تواند تاثیرات مختلفی بر میزان جذب دارو در بدن داشته باشد، ممکن است جذب دارو را کاهش دهد یا افزایش داده یا اصلا تأثیری نگذارد. برای جلوگیری از این تداخل، اسفرزه را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از خوردن داروها، مصرف کنید.

میزان مصرف

اسفرزه اغلب توسط بزرگسالان در دوزهای ۳ تا ۲۴ گرم در روز تا ۲۰ هفته مصرف می‌شود. همیشه به ازای هر ۳ تا ۵ گرم پوسته یا ۷ گرم دانه اسفرزه یک لیوان‌ پر مایعات بنوشید.
در صورت ابتلا به بیماری خاص، در خصوص دوز مصرف اسفرزه با پزشک خود مشورت کنید.

این مقاله ترجمه‌ای از مطالب مندرج در این وبسایت است.

کاری از تیم رسانه اهدا دارو؛ 

برای دیدن لیست محصولات سلامتی شرکت اهدا دارو کلیک کنید.

اهدا دارو، اهدای سلامتی