سندرم پیش از قاعدگی (PMS): شناخت علائم، مدیریت و درمان

یکی از مشکلات شایع در زنان “سندرم پیش از قاعدگی (PMS)” است. این سندرم شامل تغییرات و علائمی است که برخی از زنان قبل از شروع دوره قاعدگی تجربه می‌کنند. برخی از این علائم شامل تغییرات در خلق و خو، حساسیت‌های جسمی، طغیان‌های عاطفی و افسردگی است.
این مقاله به روش‌های مدیریت این علائم، شامل تغییرات در رژیم غذایی، ورزش و مصرف داروهای بدون نسخه می‌پردازد. همچنین به اهمیت مشاوره پزشکی و مشورت با پزشک تخصصی در صورت علائم شدید اشاره دارد.
در این مقاله، نقش تنظیم کننده‌های هورمونی، داروهای ضد افسردگی، دمنوش و داروهای گیاهی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. اطلاعات و راهنمایی‌هایی برای تشخیص و مدیریت بهتر این وضعیت نیز در این مقاله ارائه می‌شود.
با خواندن این مقاله، زنان می‌توانند با تغییرات و علائم مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی آشنا شده و راه‌هایی را برای مدیریت و کاهش این علائم در زندگی روزمره خود انتخاب کنند. همچنین، اطلاعات ارائه شده در این مقاله می‌تواند به افراد حرفه‌ای در حوزه پزشکی و سلامت زنان نیز کمک کند تا برای مراقبت و درمان بهتر، بیماران خود را راهنمایی کنند.

سندروم پیش از قاعدگی (PMS) چیست؟

سندرم پیش از قاعدگی (PMS) مجموعه‌ای از علایم جسمی، روانی و احساسات مرتبط با پریود در زنان است. بطور معمول علائمی در زنان ایجاد می‌شود که نشان‌دهنده نزدیک شدن عادت ماهانه است و در اکثر زنان، مشکل مهمی ایجاد نمی‌کند. احتمالأ کمی سینه‌ها حساس می‌شوند. اما برای عده‌ای، روزهای قبل از قاعدگی سخت‌تر است. اگر این علائم زندگی روزمره شما را مختل کند، ممکن است به سندرم پیش از قاعدگی (PMS) مبتلا باشید.
پریود شما بخشی طبیعی از زندگی شماست. و شما می‌توانید هر کاری را که در هر زمان دیگری از ماه انجام می‌دادید انجام دهید. ولی اگر PMS برای شما مشکل‌ساز است، راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید آن را مدیریت کنید.
سندروم پیش از قاعدگی تغییراتی است که شما را در سطوح مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تغییرات می‌توانند فیزیکی، عاطفی یا رفتاری باشند. تغییرات ۱ تا ۲ هفته قبل از قاعدگی ایجاد می‌شود و هنگامی که پریود شروع می‌شود یا بلافاصله پس از شروع آن، از بین می‌روند.
اکثر زنان حداقل یک علامت PMS در هر ماه دارند. اما برای همه یکسان نیست و با افزایش سن می‌تواند تغییر کند. تشخیص اینکه آیا شما فقط چند علامت قبل از پریود دارید یا واقعا PMS است، دشوار است.
یکی از راه‌های تشخیص آن این است که ببینیم «آیا این تغییرات در زندگی عادی تأثیر می‌گذارد؟ آیا در محل کار یا ارتباط با خانواده و دوستان مشکل ایجاد می‌کنند؟ اگر پاسختان مثبت است، ممکن است PMS باشد. راه دیگر برای دانستن این است که آیا ۵ روز قبل از قاعدگی، به مدت ۳ ماه متوالی علائمی داشته‌اید یا خیر.
زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی به طرق مختلفی با آن مقابله می‌کنند. می‌توانید برای بهبود آن در رژیم غذایی، خواب و ورزش خود تغییراتی ایجاد کنید. همچنین می‌توانید راه‌هایی برای آرامش ذهن و بدن خود بیاموزید. اگر اینها را  امتحان کردید و مؤثر نبود، می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.

علائم رایجی که نشان می‌دهد زمان پریود نزدیک است

تغییر هورمون‌ها عامل بسیاری از علائم و نشانه‌های ناخوشایند پریود مانند گرفتگی عضلات و حساس شدن سینه‌ها است. مواد شیمیایی مغز نیز دخیل هستند، اما مشخص نیست تا چه حد.
علائم و نشانه‌های پریود عبارتند از:

آکنه

یک مشکل رایج در این دوره از ماه است. زنان بالغ خیلی بیشتر از مردان دچار آکنه می‌شوند و این همه به دلیل هورمون هاست. جوش‌های مربوط به پریود را آکنه دوره‌ای می‌نامند.
افزایش سطح هورمون باعث شروع تولید نوعی چربی (به نام سبوم) می‌شود، که منافذ را مسدود می‌کند و با شروع دوره قاعدگی باعث ایجاد جوش می‌شود. قبل یا در طول دوره قاعدگی، ممکن است متوجه جوش‌هایی در ناحیه چانه و خط فک خود شوید.

سینه‌های دردناک یا سنگین

درد سینه‌ای که با پریود مرتبط است، درد سینه دوره‌ای نامیده می‌شود. سینه‌های شما ممکن است درست بعد از تخمک‌گذاری تا چند روز پس از شروع خونریزی قاعدگی حساس یا متورم شوند. احتمالأ تغییرات در هورمون‌های استروژن، پروژسترون و پرولاکتین، هورمون شیردهی، در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند.

خستگی

خستگی رای بسیاری از زنان در این مرحله از دوران پرید یک چرخه معیوب است. خسته هستید اما نمی‌توانید بخوابید. تغییر هورمون‌ها الگوهای خواب شما را به هم می‌زند و باعث می‌شود احساس خستگی کنید. تغییرات در استروژن و پروژسترون نیز ممکن است دمای مرکزی بدن را افزایش دهد، به ویژه در هنگام خواب. زمانی که دمای بدن شما کاهش می‌یابد، احتمالاً خواب خوبی خواهید داشت.

انقباض و گرفتگی در قسمت پایین شکم

کرامپ شکم شایع ترین شکایت قاعدگی است. به گرفتگی‌هایی که قبل یا در طول قاعدگی رخ می‌دهد، دیسمنوره اولیه می‌گویند. برخلاف بسیاری از علائم دیگر که ۱-۲ هفته قبل از پریود شروع می‌شوند و با شروع خونریزی پایان می‌یابند، گرفتگی عضلات معمولاً درست قبل از پریود ظاهر می شود و ۲-۳ روز طول می‌کشد.

یبوست  یا اسهال

نزدیک پریود، فعالیت گوارشی به شدت مختل می‌شود. برخی از زنان دچار یبوست می‌شوند. برخی دیگر اسهال دارند.
احتباس آب یکی دیگر از شکایات عمده است. این مشکل هم  هورمونی است، اما می‌توانید نفخ قبل از قاعدگی را با قطع نمک، خوردن میوه‌ها و سبزیجات بیشتر و ورزش منظم مهار کنید.

سر درد

اگر قبل از قاعدگی دچار سردرد شوید، عامل آن تغییرات در سطح استروژن است. اگر مستعد ابتلا به میگرن هستید، احتمالاً متوجه خواهید شد که قبل از قاعدگی به دچار سردرد شده‌اید.

نوسانات خلقی

تغییر در هورمون‌هایی که باعث علائم پریود فیزیکی می‌شود نیز می‌تواند بر احساسات شما تأثیر بگذارد. ممکن است حالت گریه داشته باشید یا احساس عصبانیت و تحریک‌پذیری کنید.

اضطراب و افسردگی.

افسردگی و اضطراب معمولاً با PMS مرتبط است. حدود نیمی از زنانی که برای علائم پریود به دنبال کمک هستند، نوعی افسردگی یا اختلال اضطرابی دارند. سابقه هر یک از این بیماری‌ها می‌تواند علائم قبل از قاعدگی شما را بدتر کند.

کمر درد

گرفتگی و انقباضات ناشی از پریود فقط روی شکم تاثیر نمی‌گذارد. تغییرات در مواد شیمیایی طبیعی به نام پروستاگلاندین‌ها که رحم را پوشانده‌اند باعث انقباضاتی می‌شوند که در پشت یا ران‌ها نیز احساس می‌شود.

علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS)

برخی از زنان هر ماه دقیقاً قبل از شروع قاعدگی متوجه تغییراتی در خلق و خو یا بدنشان می‌شوند. ممکن است دچار آکنه شوند، احساس نفخ کنند، سینه های حساسی داشته باشند، بیشتر گریه کنند، طغیان‌های عصبانیت داشته باشند یا احساس افسردگی کنند. در اکثر زنان، مشکل مهمی ایجاد نمی‌کند. اما برای عده‌ای، روزهای قبل از قاعدگی سخت‌تر است. اگر این علائم را هر ماه در یک زمان مشخص دارید و به محض شروع قاعدگی از بین می‌روند و زندگی روزمره شما را مختل می‌کند، ممکن است به سندرم پیش از قاعدگی (PMS) مبتلا باشید
سندروم پیش از قاعدگی (PMS) به اشکال مختلف ظاهر می‌شود. همه موارد ذکر شده در لیست زیر می‌تواند نشانه PMS باشد. اما بیشتر زنان فقط تعداد کمی از این موارد دچار می‌شوند، نه همه آنها.

علائم فیزیکی

شکم پف کرده
گرفتگی عضلات
سینه های حساس
گرسنگی
سردرد
دردهای عضلانی
درد مفاصل
دست و پاهای متورم
جوش
افزایش وزن
یبوست یا اسهال

علائم احساسی

استرس و اضطراب
افسردگی
گریه
نوسانات خلقی
ناتوانی در خواب
عدم علاقه به ارتباط با مردم
احساس غرق شدن و عدم کنترل
عصبانیت

علائم رفتاری

فراموشی
از دست دادن تمرکز ذهنی
خستگی

احتمال ابتلا به سندرم پیش از قاعدگی در همه دختران و زنانی که  پریود می‌شوند، وجود دارد اما این احتمال در افراد زیر بیشتر است:
افرادی که در اواخر دهه ۲۰ تا اوایل دهه ۴۰ زندگی خود هستند.
زنانی که صاحب فرزند شده‌اند.
افرادی که که اعضای خانواده مبتلا به افسردگی دارند.
زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان، افسردگی یا اختلال دو قطبی

علل ایجاد سندرم پیش از قاعدگی

با وجودیکه سندروم پیش از قاعدگی (PMS) شیوع زیادی دارد، پزشکان دقیقاً نمی‌دانند به چه علتی ایجاد می‌شود ولی احتمالاً به تغییرات شیمیایی بدن در زمان پریود مربوط می‌شود.

برخی از عوامل بر سندروم پیش از قاعدگی (PMS) تأثیر می‌گذارد، اما باعث آن نمی‌شود ولی ممکن است آن را شدیدتر کند از جمله موارد زیر:
سیگار کشیدن
استرس زیاد
ورزش نکردن
خواب ناکافی
مصرف الکل زیاد
مصرف نمک، گوشت قرمز یا شکر زیاد
افسردگی

زنانی که بیماری‌های دیگری مثل سردردهای میگرنی، آسم و آلرژی دارند، ممکن است متوجه شوند که این مشکلات قبل از قاعدگی بدتر می‌شوند.

 مدیریت سندروم پیش از قاعدگی (PMS)

راه‌های زیادی برای مدیریت PMS وجود دارد. حتی اگر نمی‌توانید آن را کاملاً برطرف کنید، خوب است بدانید که  قدرت کمک به خودتان را دارید و درمان خانگی می‌تواند به شما کمک مؤثری بکند.
این ایده ها ممکن است مفید باشد:
حدود ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید.
از غذاهای سالم مانند غلات کامل، میوه و سبزیجات استفاده کنید.
سعی کنید کلسیم کافی را از غذاها (لبنیات، سبزیجات برگ سبز و کنسرو ماهی آزاد) دریافت کنید.
از مصرف نمک، کافئین و الکل خودداری کنید.
سیگار نکشید
خواب کافی داشته باشید
استرس خود را کم کنید
مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، استامینوفن یا ناپروکسن را امتحان کنید. (حتماً دستورالعمل های مصرف دارو را دقیقاً همانطور که روی برچسب ذکر شده است دنبال کنید.)
برخی از زنان ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند اسید فولیک، منیزیم، ویتامین B-6، ویتامین E و کلسیم را همراه با ویتامین D مصرف می‌کنند. اگر هر گونه ویتامین یا مکمل مصرف می‌کنید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که برای شما بی‌خطر هستند.

مصرف دمنوش‌ها و داروهای گیاهی

دمنوش جینکو
درخت جینکو یکی از قدیمی‌ترین درختان زنده است که بیش از ۲۰۰ میلیون سال قدمت دارد. بدلیل همین قدمت طولانی، این گیاه، موارد استفاده زیادی نیز دارد. یکی از کاربردهای مهم این گیاه کمک به رفع علائم سندرم پیش از قاعدگی است. مصرف خوراکی دمنوش یا عصاره برگ جینکو، می‌تواند حساسیت سینه و سایر علائم مرتبط با PMS را تسکین دهد. بدین منظور مصرف این گیاه از روز شانزدهم سیکل قاعدگی شروع می‌شود و تا روز پنجم سیکل بعدی ادامه می‌یابد.
‫دمنوش پنج انگشت ‬‎
دمنوش گیاه پنج انگشت دمنوشی خوش عطر و بو است که خواص دارویی بی‌نظیری دارد. از شناخته‌شده‌ترین خواص این گیاه رفع علائم سندرم پیش از قاعدگی در خانم‌ها است. مصرف خوراکی آن برخی از علائم سندرم پیش از قاعدگی، به ویژه درد یا حساسیت پستان، بدخلقی، اضطراب، عصبانیت و سردرد را کاهش میدهد.

چگونه پزشک می‌تواند به درمان PMS کمک کند؟

اگر علائم خفیفی دارید، ورزش یا اجتناب از غذاهای خاصی که باعث بدتر شدن شما می‌شوند،  (مانند نمک و کافئین) ممکن است برای رفع علائم مفید باشد. اما اگر راه‌های مختلفی را امتحان کرده‌اید اما هنوز PMS شما را آزار می‌دهد، بطوری که انجام کارهای عادی روزانه برایتان مشکل می‌شود، احتمالاً وقت آن رسیده است که از پزشک یا متخصص زنان خود کمک بگیرید. پزشک شما علائم، وضعیت سلامتی و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند.
اگر یادداشت‌هایی در مورد مشکلات خود دارید، آنها را به پزشک ارائه دهید. درباره سوالاتی که می‌خواهید بپرسید از قبل برنامه‌ریزی کنید. به این ترتیب، بهترین کمک را از پزشک خود دریافت خواهید کرد.
پس از معاینه و شنیدن علائم، پزشک ممکن است به شما پیشنهاد یک آزمایش خون بدهد تا مطمئن شود که مشکل PMS است نه چیز دیگری.
پاسخ زنان به درمان با هم متفاوت است، بنابراین دارویی که برای دیگران موثر است ممکن است برای شما مناسب نباشد. پزشک با دانستن تاریخچه پزشکی و علائم شما، می‌تواند تعیین کند که کدام یک برای کمک به درمان مشکلات PMS شما بهتر است.

 برنامه درمانی:

مشورت با یک روانشناس، راهی برای احساس بهتر و یادگیری مهارت‌های جدید برای غلبه بر چالش‌ها با صحبت با یک مشاور سلامت روان.
داروهای بدون نسخه (OTC).

داروهای با نسخه

پزشک شما ممکن است چندین نوع دارو را تجویز کند از جمله:.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

NSAID ها مسکن‌هایی هستند که می‌توانند التهاب (تورم) را نیز کاهش دهند. می‌توانید داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن را بدون نسخه بخرید، یا پزشک ممکن است دوز قوی‌تری از این داروها را تجویز کند.
دیورتیک‌ها اگر در زمان ابتلا به سندرم پیش از قاعدگی،احتباس آب داشته باشید، ممکن است کمی اضافه وزن پیدا کنید یا احساس نفخ شدید کنید. پزشک ممکن است یک دیورتیک تجویز کند. این دارو به شما کمک می‌کند آب اضافی را از طریق ادرار کردن دفع کنید.
در صورت مصرف داروهای دیگر، به ویژه NSAID ها، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. مصرف همزمان داروهای NSAID و دیورتیک‌ها می‌تواند به کلیه‌های شما آسیب برساند.

داروهای ضد افسردگی

بین PMS و افسردگی ارتباط وجود دارد: تقریباً نیمی از زنانی که برای PMS به پزشک خود مراجعه می‌کنند،افسردگی  و همچنین اضطراب دارند. PMS اغلب باعث مشکلات خلقی از جمله افسردگی می‌شود، حتی در بین زنانی که در زمان‌های دیگر دچار افسردگی نیستند.
اگر پزشک تشخیص دهد که افسردگی شما نیاز به درمان دارد، ممکن است یک داروی ضد افسردگی تجویز کند. داروهای ضد افسردگی زیادی وجود دارد که مردم به آنها واکنش متفاوتی نشان می‌دهند، بنابراین پیدا کردن یک مورد مناسب برای شما ممکن است زمان ببرد.
با مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، می‌تواند مفید باشد. از جمله:

فلوکستین (پروزاک)
پاروکستین (پاکسیل)
سرترالین (Zoloft)
ممکن است ۳ تا ۴ هفته طول بکشد تا اینکه اثرات داروهای SSRI را مشاهده کنید.

قرص های ضد بارداری (قرص های تنظیم کننده هورمون).

بسیاری از زنان مبتلا به PMS هنگام مصرف قرص‌های ضد بارداری علائم ناخوشایند کمتری دارند. این احتمالاً به این دلیل است که وقتی این داروها را مصرف می‌کنید، تخمک گذاری نمی‌کنید (هر ماه یک تخمک از تخمدان آزاد می‌شود). پزشکان فکر می‌کنند که عدم تخمک گذاری احتمالاً دلیل علائم خفیف PMS است.
مصرف این قرص همچنین به احتمال زیاد باعث بهبود گرفتگی، سردرد یا سایر دردهای بدن می‌شود و به کاهش تأثیر PMS بر خلق و خوی شما کمک می‌کند.

 کلام آخر

سندرم پیش از قاعدگی (PMS)مجموعه‌ای از تغییرات جسمی و روانی در زنان در دوره پریود است. این تغییرات ممکن است زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار دهند، اما مدیریت مناسب آن امکان‌پذیر است. راه‌های متعددی از جمله ورزش، تغذیه سالم، و کاهش استرس تا استفاده از مسکن‌های بدون نسخه و مصرف دمنوش‌ها و داروهای گیاهی، برای مدیریت PMS وجود دارد. در نهایت، اگر علائم PMS زندگی شما را به چالش کشیده و مدیریت آن ممکن نباشد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا راه‌های دیگری را برای کمک به شما ارائه دهد.

در تدوین این مقاله از ترجمه این منبع استفاده شده است.

کاری از تیم رسانه اهدا دارو؛ 

برای دیدن لیست محصولات سلامتی شرکت اهدا دارو کلیک کنید.

اهدا دارو، اهدای سلامتی